Pacjencie, czy grozi Ci nadciśnienie?

Jak często chorujemy?

Wg statystyk w 2000 roku 972 miliony dorosłych ludzi na świecie chorowało na nadciśnienie tętnicze, z czego 639 milionów w krajach rozwijających się gospodarczo. Przewiduje się, że w 2025 będzie na świecie 1,5 miliarda osób z nadciśnieniem. Dane statystyczne są więc niepokojące.

Czym w ogóle jest ciśnienie tętnicze?

Układ krążenia jest zamkniętym systemem, gdzie krążenie krwi w naczyniach krwionośnych wymuszane jest przez serce- pompę. Ciśnienie tętnicze to nacisk przepływającego strumienia krwi na ściany tych naczyń. 

Serce tłoczy krew do aorty, największej tętnicy, która rozgałęzia się na mniejsze tętnice doprowadzające krew do narządów. Tętnice odchodzące od aorty rozgałęziają się na mniejsze i przechodzą w sieć drobnych tętniczek-naczyń włosowatych. Z naczyń włosowatych narządów krew zabiera zbędne produkty przemiany materii i spływa do naczyń żylnych, które łączą się w większe żyły w miarę zbliżania się do mięśnia sercowego, aż tworzą dwa główne naczynia żylne – żyłę główną górną i dolną, które uchodzą do prawego przedsionka serca. Poprzez prawy przedsionek i komorę krew trafia do płuc. Tam jest wzbogacona w tlen, powraca do serca przez lewy przedsionek do lewej komory, a z niej wyrzucana jest ponownie do aorty.

Ciśnienie krwi jest najwyższe w momencie skurczu lewej komory serca, kiedy krew wtłaczana jest do aorty– jest to ciśnienie skurczowe. Najmniejszą wartość ciśnienie krwi ma podczas rozkurczu komory (serce jest w stanie „spoczynku” przed ponownym skurczem) – to ciśnienie rozkurczowe.

Czy masz prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego?

Ciśnienie krwi jest mierzone w milimetrach słupa rtęci (mm Hg). W czasie pomiaru uzyskujemy dwie liczby- ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Np.: 140/90 mm Hg, co odczytujemy: „sto czterdzieści NA dziewięćdziesiąt słupa rtęci”. Pierwsza wartość – zawsze większa to ciśnienie skurczowe (górne). Druga wartość – zawsze mniejsza to ciśnienie rozkurczowe (dolne). 

Zgodnie z obowiązującą klasyfikacją ciśnienia tętniczego za prawidłowe uznaje się ciśnienie 120–129/80–84 mm Hg. 

Wyróżniamy również: 

• wysokie prawidłowe ciśnienie krwi – ciśnienie skurczowe 130–139 mm Hg oraz ciśnienie rozkurczowe 85–89 mm Hg
• optymalne ciśnienie krwi – wartości ciśnienia niższe niż 120/80 mm Hg.

Gdy wartości ciśnienia tętniczego skurczowego i rozkurczowego należą do różnych kategorii, przyjmujemy wyższą kategorię. U osób z wysokim prawidłowym ciśnieniem krwi częściej dochodzi do rozwoju nadciśnienia tętniczego (szczególnie, gdy stwierdza się je w rodzinie) niż u osób z ciśnieniem prawidłowym.

Jak wykrywamy nadciśnienie?

Nadciśnienie rozpoznajemy na podstawie kilkukrotnych pomiarów ciśnienia krwi, wykonywanych zwykle w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach. 

Nadciśnienia tętniczego nie można zdiagnozować, opierając się na pojedynczym pomiarze ciśnienia krwi. 

U większości pacjentów nie stwierdza się konkretnej przyczyny rozwoju nadciśnienia tętniczego. Na podwyższone wartości może jednak wpływać wiele czynników: 

• skłonność dziedziczna
• otyłość, zwłaszcza tzw. otyłość brzuszna
• spożycie soli przekraczające normę
• proces starzenia się organizmu.

W zależności od przyczyny wzrostu ciśnienia tętniczego, chorych dzielimy na dwie grupy: 

1. u ponad 90% pacjentów występuje nadciśnienie pierwotne- przyczyna nadciśnienia jest złożona i jeszcze nie w pełni poznana – wskazuje się na udział genów, środowiska, diety, stresu i stylu życia
2. u 5–10% chorych na nadciśnienie tętnicze występuje nadciśnienie wtórne- jest ono objawem innej choroby, najczęściej nerek, dużych tętnic lub zaburzeń czynności gruczołów wydzielających substancje regulujące wysokość ciśnienia krwi (np. choroby tarczycy, przytarczyc, nadnerczy). Właściwie badania pozwolą na wykrycie i usunięcie przyczyny wzrostu ciśnienia krwi, a tym samym wyleczenie i trwałe uzyskanie prawidłowego ciśnienia tętniczego.

Osoba, u której wykryto nadciśnienie tętnicze musi zaopatrzyć w aparat do pomiaru ciśnienia i nauczyć (pod kierunkiem osoby uprawnionej) samodzielnie mierzyć ciśnienie krwi. Jest to bardzo ważne, dlatego, że lekarz przy podejrzeniu nadciśnienia zaleca pacjentowi prowadzenie dzienniczka pomiarów ciśnienia. Istotna jest także technika wykonania pomiaru ciśnienia. Oprócz pomiarów domowych, lekarz na wizycie także dokonuje pomiaru ciśnienia tętniczego. 

PAMIĘTAJ! Bardzo niebezpieczne jest nadciśnienie tętnicze niewykryte lub nieleczone!!!

Zagrożenia u osób chorych na nadciśnienie krwi to:
-niewydolność mięśnia sercowego
-zawał serca
-udar mózgu
-powikłania narządowe np. przerost mięśnia sercowego, niewydolność nerek, zmiany miażdżycowe

Leczenie

U większości pacjentów leczenie polega na stosowaniu leków obniżających ciśnienie krwi, ale bardzo ważna jest modyfikacja dotychczasowego stylu życia. Jaka?
-utrzymanie prawidłowej masy ciała, w razie potrzeby należy schudnąć, obwód talii nie może przekraczać 88 cm u kobiet i 102 u mężczyzn
-ograniczenie spożycia soli kuchennej do <6g na dobę (6g to 1 łyżeczka)
-zmiana diety
-rzucenie palenia
-ograniczenie spożycia alkoholu
-zwiększenie aktywności fizycznej.

Źródła:
Hypertension: uncontrolled and conquering the world. „Lancet”. 370 (9587), s. 539, 2007. DOI: 10.1016/S0140-6736(07)61265-3. PMID: 17707728.
https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

grafika:
https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-krwionosny/nadcisnienie-tetnicze-objawy-przyczyny-leczenie-dieta-aa-7bCS-4LN6-KEAH.html
https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze