Ciemieniucha u niemowlaka – jak ją rozpoznać i leczyć?

Ciemieniucha jest niegroźną, choć niezbyt estetyczną przypadłością niemowląt. Wielu rodziców zastanawia się, skąd się ona bierze, czy jest to wina zaniedbania higieny i czy można jej uniknąć. Warto wiedzieć co jest jej przyczyną i jak ją zwalczyć gdy już się pojawi.

Czym jest ciemieniucha

Ciemieniucha to łagodna odmiana łojotokowego zapalenia skóry. Jej nazwa pochodzi od ciemiączka czyli miejsca, w którym najczęściej występuje. Zwykle ma ona bowiem postać zmian skórnych na owłosionej skórze głowy. Niekiedy można ją również dostrzec na twarzy, uszach, szyi czy pod pieluszką. W miejscach tych u dzieci około drugiego, trzeciego miesiąca życia pojawiają się tłuste, żółtawe płatki łuszczącej się skóry. Przeważnie ustępuje samoistnie przed pierwszymi urodzinami, zdarza się jednak także u dzieci starszych.

Ciemieniucha – przyczyny powstawania

Jako przyczynę tej niezbyt estetycznej dolegliwości podaje się nadmierne wytwarzanie łoju przez skórę głowy. Dochodzi do tego w wyniku działania hormonów, które przeniknęły jeszcze w trakcie ciąży z organizmu matki do dziecka. Zbyt duża ilość sebum (czyli łoju) w połączeniu z łuszczącą się skórą głowy tworzy zrogowaciałe łuski czyli ciemieniuchę. W wyniku namnażania się grzybów drożdżopodobnych kolonizujących skórę może dojść do powstania stanu zapalnego. Ciemieniucha nie jest więc wynikiem nieprawidłowej pielęgnacji ze strony rodziców.

Jak wygląda ciemieniucha

Ciemieniucha może mieć różne nasilenie. Zwykle pojawia się u około 2-miesięcznych maluchów. Mimo, iż jest ona uznawana za przypadłość niemowląt, to zdarza się, że występuje u dzieci starszych, nawet 2- czy 4-latków. Ma także skłonności do nawracania, szczególnie u dzieci z alergiami czy Atopowym Zapaleniem Skóry. W takich przypadkach może mieć także cięższy przebieg.

Na początku przybiera formę białawego nalotu w okolicy ciemiączka. Z czasem łuski stają się bardziej żółte, są większe i grubsze. Niekiedy powstaje wręcz skorupa pokrywająca całą owłosioną skórę głowy.

Leczenie zmian skórnych

W łagodnej formie, czyli w zdecydowanej większości przypadków ciemieniucha nie wymaga specjalistycznego leczenia. Ustępuje samoistnie po kilku tygodniach lub miesiącach. Istotne są jednak zabiegi pielęgnacyjne, które pozwolą pozbyć się łusek z główki dziecka. Standardowym postępowaniem w tym przypadku jest w pierwszej kolejności natłuszczenie skóry głowy oliwką dla niemowląt lub specjalnym preparatem z apteki. Następnie po ok. 30 minutach należy wyczesać zmiękczone łuski delikatną szczoteczką pod włos. Po tym zabiegu kąpiemy maluszka. Takie zabiegi stosujemy aż do całkowitego ustąpienia objawów.

Jeżeli skóra jest zaczerwieniona, pojawia się stan zapalny, powstają sączące się wykwity lub zmiany skórne rozprzestrzeniają się na twarz lub inne rejony ciała, należy udać się do lekarza i wdrożyć zalecone przez niego leczenie. Prawdopodobnie konieczne będzie zastosowanie preparatów z antybiotykiem lub sterydów.

W celu uniknięcia nasilenia objawów należy pamiętać, aby nie przegrzewać dziecka, gdyż nadmierne pocenie zwiększa ilość produkowanego sebum. Zaszkodzić może także nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne. Pod żadnym pozorem nie należy także usuwać łusek bez ich uprzedniego zmiękczenia, a zwłaszcza zdrapywać paznokciem. Można wtedy bardzo łatwo uszkodzić delikatną skórę głowy i doprowadzić do nadkażenia.

Domowe sposoby zwalczania ciemieniuchy

Zanim sięgniemy po specjalistyczne preparaty z apteki, warto spróbować skorzystać z domowych sposobów zwalczania ciemieniuchy. Do zmiękczenia łusek możemy wykorzystać między innymi wazelinę, oliwę z oliwek (zawarta w niej witamina E ma bardzo pozytywny wpływ na skórę), olej kokosowy (ma działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne), masło shea (ma właściwości nawilżające i łagodzące), a nawet mleko matki. Łuski zmiękczyć można także przy pomocy rozmiękczonych otrębów pszennych. Dawniej zmiany skórne posypywano także mąką ziemniaczaną lub pudrem, co miało powodować ich wysuszenie.

Zapobieganie – czy da się jej uniknąć?

W celu uniknięcia powstania lub nawrotu ciemieniuchy należy przede wszystkim pamiętać, aby stosować łagodne kosmetyki do mycia niemowląt, a także nie przegrzewać dziecka. W domu nie należy zakładać niemowlakowi czapki (chyba, że na krótko, po kąpieli), a poza domem w celu ochrony przed wiatrem czy słońcem należy zakładać czapki z naturalnych tkanin.