Zrozumieć depresję

Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że depresja jest obecnie w czołówce problemów zdrowotnych współczesnego świata. W Polsce na zaburzenia psychiczne cierpi 8 milionów, z czego 1,5 miliona osób ma zdiagnozowaną depresję. Mówi się, że nawet co dziesiąty Polak może być nią dotknięty. Warto znać objawy tej jednostki chorobowej i nie można ich bagatelizować.

Potocznie depresją nazywa się przygnębienie, złe samopoczucie, obniżony nastrój. Trzeba wiedzieć, że w psychiatrii depresja to termin określający szczególny rodzaj zaburzeń nastroju i emocji. Ta granica pomiędzy „zwykłym” przygnębieniem, a depresją jako stanem chorobowym jest nieostra. Są jednak pewne sposoby, aby te dwa stany odróżnić.

Depresja to nie tylko przygnębienie, smutek, ale również utrata zainteresowań i radości życia. Ludzie funkcjonują w zwolnionym rytmie, nie są w stanie się skoncentrować, mają obniżoną samoocenę, zaburzenia snu, są pesymistycznie nastawieni.

Wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) istnieją kryteria, które mają charakter pomocniczy w określeniu, czy mamy do czynienia z depresją. Oczywiście ostateczną diagnozę może postawić wyłącznie lekarz psychiatra. WHO wyróżnia 3 podstawowe objawy depresji (pierwsze w kolejności poniżej) + 7 dodatkowych:

• obniżony nastrój
• brak radości
• brak energii
• negatywna samoocena
• poczucie winy
• myśli i zachowania samobójcze
• niesprawność intelektualna
• zaburzenia aktywności
• zaburzenia snu
• zaburzenia łaknienia (i masy ciała)

Warto również przyjrzeć się wyglądowi zewnętrznemu. Niepokojące będą: smutny wyraz twarzy, uboga mimika, monotonny głos, spowolnione tępo wypowiedzi, ociężałe ruchy, częsta zmiana pozycji ciała w czasie siedzenia. Towarzyszące będą również nieprzyjemne dolegliwości np. bóle żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, podbrzusza, pleców.

Co odpowiada za depresję?

Depresja może być uwarunkowana biologicznie np. depresja endogenna, organiczna, jednobiegunowa lub psychologicznie np. depresja egzogenna, reaktywna.

Depresja endogenna wynika z nieprawidłowości w produkcji neuroprzekaźników takich jak serotonina lub noradrenalina. Czynniki genetyczne mogą predysponować do wystąpienia choroby.

Depresja egzogenna jest związana z przeżyciem stresującego, traumatycznego wydarzenia życiowego np. choroby, śmierci bliskiej osoby. Dodatkowo może być wynikiem stosowanych leków lub substancji psychoaktywnych.

Depresja występuje często równocześnie z chorobami somatycznymi np. cukrzycą, nadciśnieniem i chorobami neurologicznymi.

Biorąc pod uwagę jak skomplikowany jest nasz mózg przyczyny depresji są często mieszane i nie do końca jesteśmy w stanie je ustalić. Tak samo dużo jest rodzajów depresji np. urojeniowa, lękowa, depresja z zahamowaniem, dwubiegunowa, postchizofreniczna, nerwicowa, atypowa, poporodowa, starcza. Diagnozę zostawiamy zawsze lekarzowi.

Leczenie depresji

Jest to choroba ciężka i przewlekła, z tendencją do nawrotów. Nie ustąpi sama. Nie pomogą rady w stylu „uśmiechnij się”, „wyjdź na spacer”. Wymagana jest indywidualnie dobrana, długotrwała (co najmniej 6 miesięcy) i systematyczna terapia farmakologiczna i psychoterapia. Poprawa występuje dopiero po 6, a nawet 12 tygodniach (nie przerywamy wtedy stosowania leków!!!). Efekty terapii są indywidualne. Na rynku są obecnie dostępne leki, które powodują niewiele skutków ubocznych- często występuję one tylko na początku terapii. Leki nie zmieniają osobowości, nie są to środki pobudzające lub uspokajające. Leki oczywiście będą zmieniane zgodnie z decyzją lekarza, jeśli nie będą odpowiadać pacjentowi.

Skutki depresji są bardzo poważne. Osoba chora nie jest w stanie funkcjonować w społeczeństwie, utrzymywać relacji z rodziną i przyjaciółmi, zajmować się samym sobą, chodzić do szkoły i pracy. Najpoważniejszym skutkiem jest samobójstwo osoby chorej. Aż 15% pacjentów z depresją ginie śmiercią samobójczą. Większość osób boi się podjąć rozmowy dotyczącej samobójstwa, bo jest to dla nich coś niezrozumiałego, niepojętego i wzbudzającego lęk.

Co robić gdy nasz bliski jest chory?

Absolutnie nie wolno piętnować takiej osoby. Poczucie winy daje wyłącznie odwrotny skutek i pogarsza sytuację. Rady w stylu „idź pobiegaj”, „napij się wina” nie są tutaj odpowiednie, bo depresja jest chorobą. Taką samą chorobą jak grypa czy przeziębienie. Nie trzeba się jej wstydzić, gdyż nie jest to nasza wina, że na coś chorujemy. Jest to od nas niezależne. Wiedza na temat depresji powinna być szerzona w społeczeństwie, by zapobiegać jej konsekwencjom, w tym samobójstwom. Pacjent potrzebuje ogromnego wsparcia ze strony rodziny i przyjaciół, potrzebuje, aby ktoś po prostu przy nim był i zawsze starał się zrozumieć. Nie oceniajmy, a uczmy się słuchać.

Niekótre ważne telefony antydepresyjne:

Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji
Tel. 22 594 91 00 (czynny w każdą środę – czwartek od 17.00 do 19.00)

Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym
Tel. 116 123 (poniedziałek-piątek od 14:00-22:00, połączenie bezpłatne)

ITAKA – Antydepresyjny telefon zaufania
Tel. 22 484 88 01(czynny w poniedziałki i czwartki od 17.00 do 20.00)